نشست هم اندیشی بررسی اوضاع منطقه با حضور دکتر محمد المختار الخلیل، مدیر مرکز مطالعات شبکه الجزیره برگزار شد.
نشست هماندیشی مجمع بین المللی اساتید مسلمان دانشگاه ها، به منظور بررسی اوضاع منطقه با حضور دکتر محمد المختار الخلیل، مدیر مرکز مطالعات شبکه الجزیره قطر در مجمع برگزار شد.
در ابتدای این نشست، دکتر فواد ایزدی، مدیر عامل مجمع بین المللی اساتید مسلمان دانشگاه ها با اظهار خیرمقدم به دکتر محمد المختار الخلیل و مهمانان، مقدمه ای در خصوص مجمع و فعالیتهای آن و همچنین سلسله نشست های آن بیان کرد و سپس دکتر الخلیل سخنان خود را آغاز کرد.
دکتر محمد المختار الخلیل در ابتدا از بهار عربی (بیداری اسلامی) به عنوان حرکتی برای رهایی از استبداد و کسب آزادی تعبیر کرد که نتایج متفاوتی به بار آورد. از دید وی "هرچند به جای بهار عربی انقلاب ضد بهار عربی حاصل شد،. با این حال نباید فراموش کردکه بیداری به وجود آمده در کشورهای عربی به عقب بازگشت نخواهد کرد."
وی با بیان اینکه حرکتی که بهار عربی به راه انداخت همانند آبی است که به جریان افتاده، راه خود را در پیش گرفته و عقبگرد ندارد، تجربه آن را یک تجربه مهم دانست که می توان رد آن را در حوادث اخیر کشورهایی مانند سودان مشاهده کرد.
دکتر الخلیل به این نکته اشاره کرد که دو حادثه مهم دیگر هم در منطقه رخ داده است. یکی مسئله جمهوری اسلامی ایران و اینکه اکنون ابرقدرتها به این نتیجه رسیده اند که باید ایران را به عنوان یک قدرت منطقه ای بپذیرند. دوم کودتای ترکیه بود که مردم ترکیه نشان دادند علاقه ای به کودتا ندارد و مردم سالاری را انتخاب کردند.
وی در تحلیل شرایط سیاسی جاری منطقه گفت: اکنون در شرایط معامله قرن قرار داریم و بسیاری از اتفاقاتی که در منطقه رخ میدهد به همین معامله قرن مربوط است. خروج دولت ایالات متحده آمریکا از برجام هم در همین راستا انجام شد تا قدرت ایران در منطقه کاهش یابد و اقتصاد ایران مورد هدف قرار بگیرد. آنها می خواستند با این کار دست ایران به عنوان حامی مقاومت اسلامی فلسطین را قطع کنند و پس از آن شاهد محاصره قطر از سوی برخی از کشورهای عربی بودیم. آنها این کار را برای پیشبرد معامله قرن انجام دادند. یکی از شروطی که محاصره کنندگان برای قطر تعیین کردند، بستن شبکه الجزیره بود. آنها نمی خواهند که شبکه ماهوارهای الجزیره به نقل حقیقت بپردازد. آنها وجود یک رسانه که تریبونی برای مطرح کردن مسائل منطقهای باشد را به صلاح نمیدانند و از دیدگاههای آن حمایت نمیکنند.
مدیر مرکز مطالعات شبکه الجزیره در بخش دیگری از سخنان خود به سرنگونی پهباد آمریکایی توسط جمهوری اسلامی ایران و حمله پهبادی حوثی ها به آرامکو اشاره کرد و این دو مورد را نشانه ی افول قدرت آمریکا در منطقه دانست. الخلیل در این باره گفت: "ترامپ یک تاجر است و نه یک فرمانده سیاسی؛ تاجر با حساب بانکی و اموال و دارایی یک موضوع را بررسی کند و طبیعتاً هیچگاه تصمیم به جنگ نمی گیرد. چون جنگ خسارت دارد. سیاستگذاران در ایران این نکته را متوجه شدند و روی آن تمرکز کردند." الخلیل در ادامه این نکته را گوشزد کرد که اگر این اتفاقات در هر زمان دیگری رخ میداد، حتماً یک جنگ مختصر روی می داد.
وی سپس به بحث بهار عربی بازگشت و این پرسش را مطرح کرد که بهار عربی در چه شرایطی قرار دارد. مختار الخلیل خاطر نشان کرد که دشمنان بهار عربی معتقدند که این یک زمستانی بود و نهایت آن انجماد و یخ زدگی است. در مقابل کسانی که بهار عربی را تائید میکنند، می گویند بهار عربی از بین رفتنی نیست؛ هرچند کمرنگ شده باشد. زیرا هشیاری و بیداری قابل نابودی نیست و به عقب باز نمی گردد. هرچند ممکن است ظاهر آن این را نشان ندهد.
الخلیل در توضیح افزایش آگاهی و هشیاری مردم منطقه، این مثال را مطرح کرد که آگاهی مردم ایران در زمان مشروطه با هشیاری آنها در زمان مصدق قابل مقایسه نیست و آگاهی مردم ایران بعد از انقلاب را هم نمی توانید با آگاهی ضعیف مردم ایران در زمان مصدق مقایسه کنید و در نتیجه بیداری کنونی مردم منطقه با آگاهی آنها در گذشته قابل قیاس نیست. اکنون متوجه شدیم که اگر جریانهای سیاسی دچار خطا و اشتباه شوند، استعمارگران مسلط می شوند. من با هشیاری و آگاهی کامل می گویم که در کشورهای عربی دو جریان بیشتر وجود ندارد، یکی اسلامگرایان و دیگری مستبدین. همانطور که مشخص است نیروهای مستبد با اجنبی ها همکاری می کنند و جریانات انقلابی فعلاً منزوی شده اند و کاری نمی توانند انجام دهند. با این حال اگر نیروهای مخالف استبداد از نظر تعداد زیاد شوند و ائتلاف شکل بگیرد، آنگاه میتوان کارهایی انجام داد. به عنوان مثال در انقلاب اسلامی شما، اسلامگرایان نفوذ و نقش زیادی داشتند اما جریانات دیگر هم حضور داشتند و اثرگذار بودند. اگر در کشورهای عربی هم جریانات مخالف متحد شوند و ائتلاف شکل بگیرد، قدرت مانور بیشتر میشود.
وی در پایان به محاصره قطر و تبعات آن اشاره کرد و گفت: روابط جدیدی در منطقه شروع شده است و شورای همکاری خلیج (فارس) دیگر یک ساختار منسجم و قوی ندارد و رو به انحطاط است که عملاً به دو گروه یکی عربستان، امارات و بحرین و دیگری گروه قطر، عمان و کویت تقسیم شده است. 40 سال از تاریخ شورای خلیج (فارس) میگذرد و پایان آن را مشاهده میکنیم. اگر کسی تاریخ جنگهای قبیله ای عرب و روحیه و شرافت آنان را بشناسد، متوجه این نکته میشود که بازگشت به شرایط قبل از محاصره قطر امکانپذیر نیست. اکنون قطر با توجه به محدودیت های جغرافیایی روابط جدی و موثر با کشورهای دیگر مانند ایران آغاز کرده است.
**************************************************************
محمد مختار الخلیل (مدیر مرکز مطالعات شبکه الجزیره)
محمد مختار الخلیل در ژانویه 2018 به عنوان مدیر مرکز مطالعات شبکه الجزیره تعیین شد. وی دارای مدرک دکترای علوم سیاسی و متخصص جغرافیایی سیاسی است. الخلیل از سال 1989 در موریتانی وارد حوزه روزنامه نگاری شد و در سال 1997 به عنوان روزنامه نگار وارد قطر شد. وی بعدها مسئول بخش سیاسی روزنامه الشرق شد و از سال 2000 به شبکه الجزیره پیوست.
